سرطان مثانه (راه های تشخیص، علت، علائم، رژیم غذایی و درمان آن) - وبلاگ ریاضیات

به گزارش وبلاگ ریاضیات، سرطان مثانه شایع ترین سرطان دستگاه ادراری است. با تشخیص علت، علائم، درمان به موقع و رژیم غذایی مناسب می توان خطرات سرطان مثانه را کاهش داد.

مثانه اندامی توخالی است که در بخش پایینی شکم واقع شده است. ظاهرش شبیه به یک بادکنک کوچک است و یک دیواره ماهیچه ای دارد که امکان منقبض شدن و منبسط شدن را برایش فراهم می نماید. ادرار تا زمانی که از بدن خارج شود، در مثانه جمع می شود. ادرار، مایعی زائد (دفعی) است که توسط کلیه ها در هنگام پاک سازی خون فراوری می شود. ادرار از طریق دو لوله به نام میزنای از کلیه ها به مثانه می ریزد. هنگامی که مثانه در حین ادرار کردن خالی می شود، ادرار از طریق لوله ای دیگر به نام پیشابراه از مثانه و در نهایت از بدن خارج می شود.

در این میان سرطان مثانه یکی از انواع سرطان های سلول های پوششی (رشد سلول های سرطانی در دیواره مثانه که در بیشتر موارد به شکل یک توده گل کلمی است)، کشنده ترین سرطان دستگاه ادراری و دومین سرطان شایع دستگاه ادراری-تناسلی است که در صورت عدم درمان به موقع تومور رشد نموده و به خارج از مثانه گسترش پیدا می نماید. سن متوسط برای تشیخیص سرطان مثانه 65 سالگی است و این سرطان 7% از کل سرطان ها را تشکیل می دهد.

انواع سرطان مثانه

با توجه به نوع سلول های بدخیم (سرطانی) در سلول های پوشش دستگاه ادراری مثانه، سه نوع سرطان ایجاد می شود:

کارسینوم سلول ترانزیشنال ( Transitional Cell Carcinoma): سرطانی است که در سلول های موجود در درونی ترین لایه پوشش دستگاه ادراری مربوط به مثانه ایجاد می شود. بیشتر سرطان های مثانه در این سلول های ارتجاعی ایجاد می شوند.

کارسینوم سلول سنگفرشی ( Squamous Cell Carcinoma): سرطانی است که در سلول سنگفرشی که سلول هایی ظریف و مسطح هستند ایجاد می شود و ممکن است پس از عفونت ها یا التهاب های بلندمدت، در پوشش دستگاه ادراری مثانه به وجود آیند. این سرطان زیر میکروسکوپ شبیه سرطان پوست است.

آدنوکارسینوم ( Adenocarcinoma): سرطانی است که در سلول های غده ای ( Glandular) مثانه بوجود می آید. سلول های غده ای موجود در پوشش دستگاه ادراری مثانه، موادی مخاط مانند فراوری می نمایند.

علائم و نشانه های سرطان مثانه

• شایع ترین علامت این سرطان، وجود خون در ادرار (هماچوری) است که ممکن است با چشم دیده شود یا فقط با آزمایش ادرار تشخیص داده شود. وجود خون در ادرار در بیشتر موارد بدون احساس درد است، اما در تعداد کمی از بیماران ممکن است همراه با تکرر، فوریت و سوزش ادرار باشد. مشاهده حتی کمی خون در ادرار می تواند علامتی از یک بیماری خطرناک باشد. بنابراین افراد باید آن را جدی گرفته و حتما به پزشک مراجعه نمایند.
• کم خونی به علت از دست دادن خون به صورت مزمن
• کاهش وزن قابل توجه، دردهای استخوانی که در مراحل پیشرفته این سرطان ایجاد می شوند.
• درد: درد هم می تواند یک علامت سرطان مثانه باشد. درد ممکن است در پهلوها، بالای ناحیه تناسلی یا در پرینه (حد فاصل بین واژن یا آلت تناسلی مردانه و مقعد) به وجود آید. درد پهلو زمانی که کل یا قسمتی از حالب (لول وصل نمایندۀ کلیه به مثانه) هر سمتی مسدود شده باشد می تواند به وجود آید. همچنین درد می تواند هنگام ادرار هم ایجاد شود که به آن دیس یوریا - Dysuria می گویند.

چه عواملی احتمال بروز سرطان مثانه را افزایش می دهد؟

• سیگار کشیدن: مهمترین عامل ابتلا به سرطان مثانه مصرف سیگار است و میزان خطر بستگی به مدت و مقدار مصرف سیگار دارد. خطر ایجاد سرطان مثانه در افراد سیگاری دو برابر افراد غیر سیگاری است.
• سرطان مثانه در مردان و افراد مسن بیشتر دیده می شود. میانگین سنی افراد هنگام تشخیص 65 سال است. بنابراین جنسیت (در ایران، مردان چهار برابر بیش تر از زنان به سرطان مثانه مبتلا می شوند.) و سن از عوامل موثر بر سرطان مثانه هستند.
• سابقه خانوادگی، شانس ابتلا به این سرطان را دو برابر می نماید.
• میزان بروز سرطان مثانه در سفیدپوستان بیش از سیاه پوستان است.
• تماس های شغلی با مواد شیمیایی مانند رنگ های صنعتی، دود زغال سنگ، یا مواد شیمیایی مورد استفاده در لاستیک سازی، برخی رنگ ها یا منسوجات احتمال ابتلاء به سرطان مثانه را افزایش می دهد. (سال های زیادی طول می کشد تا سرطان مثانه بروز کند.)
• ترکیبات آروماتیک موجود در آلودگی هوا با اتصال به دی.ان.آ (DNA) و تجزیه آن احتمال بروز سرطان را افزایش می دهند.
• عفونت های مزمن ادراری درمان نشده
• تروما به اپی تلیوم مثانه ناشی از سنگ و عفونت های مکرر.
• سیکلوفسفامید که در شیمی درمانی و برای درمان برخی از انواع سرطان ها استفاده می شود تنها ماده پزشکی است که موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه می شود.
• استفادۀ بلند مدت از سوند جهت ادرار.
• آشامیدن آبی که حاوی میزان زیادی آرسنیک است.

آزمایش چکاپ کامل بدن (آقایان و خانم ها) + چکاپ شخصی

را ه های تشحیض سرطان مثانه

• آزمایش کامل ادرار که شامل آنالیز ادرار و سیتولوژی ادرار است:

آنالیز ادرار: در این تست از یک نوار ادراری که در برابر برخی ویژگی های ادرار مثل وجود گلبول های سفید، گلبول های قرمز و گلوکز (قند) تغییر رنگ می دهد، استفاده می شود. همچنین ادرار زیر میکروسکوپ آنالیز می شود.

سیتولوژی ادرار: تستی که طی آن یک آسیب شناس خبره نمونه ادرار را زیر میکروسکوپ مشاهده می نماید، که ببیند آیا سلول های غیر عادی با منشأ پوشش مثانه مشاهده می نماید یا خیر. هم چنین آسیب شناس می تواند تشخیص دهد که سلول های غیر عادی سرطانی هستند یا خیر.

• سیستوسکوپی: سیستوسکوپی که به آن سیستواورتروسکوپی (مشاهده مستقیم درون مثانه و مجرای ادراری) نیز گفته می شود، روشی است که برای مشاهده و آنالیز پوشش داخلی مثانه و مجرای ادراری استفاده می شود. این کار باید توسط یک اورولوژیست در اتاق عمل انجام شود. وقتی این کار در مطب انجام می شود، یک ژل بی حس نماینده به مجاری ادراری زده می شود تا بیمار کمتر احساس ناراحتی کند. یک لوله باریک با یک دوربین (که به آن سیستوسکوپ می گویند) از طریق مجرای ادرار به داخل مثانه راهنمایی می شود. با استفاده از سیستوسکوپ پزشک پوشش داخلی مثانه و مجرای ادراری را آنالیز می نماید. در صورت مشاهده بافت غیر طبیعی از آن نمونه برداری می شود. نمونه برداری در مطب یا اتاق عمل انجام می شود. این نمونه برداشته شده از نظر وجود سلول های سرطانی با میکروسکوپ آنالیز می شود.

• سونوگرافی از شکم
• سی تی اسکن استخوان
• عکسبرداری از قفسه سینه

مرحله بندی سرطان مثانه

مرحله بندی سرطان مثانه به ، درگیری گره های لنفاویِ مجاور مثانه و گسترش تومور به سایر ارگان های بدن بستگی دارد. بعد از تشخیص قطعی سرطان مثانه چندین آزمایش جهت مشخص مرحله سرطان انجام می شود. این آزمایش ها شامل عکس قفسه سینه ( Chest X-ray)، سی تی اسکن و ام آر آی ( MRI) لگن می باشد.

رایج ترین روش مرحله بندی سرطان استفاده از سیستم TNM است که منظور از T:تومور، N:گره لنفاوی و M: متاستاز (پخش شدن تومور در سایر نقاط بدن) است. سیستم فوق چهار مرحله را در سرطان توضیح می دهد.

مراحل تقسیم بندی تومور ( T) به توضیح زیر است:

T0: هیچ توده ای در مثانه مشاهده نشد.

T1: تومور فقط در سطح داخلی مثانه مشاهده شد.

T2: تومور درون لایه عضلانی مثانه نفوذ نموده است؛ درگیری سطحی ( T2a)، درگیری عمقی ( T2b). مرحله 2 و مراحل بالاتر جزو دسته سرطان های تهاجمی قرار می گیرند.

T3: تومور با گذشتن از لایه عضلانی، لایه چربی احاطه نماینده مثانه را درگیر می نماید.

T4: تومور ارگان های مجاور از جمله پروستات، روده، واژن یا رحم را درگیر نموده است.

درجه بندی سرطان مثانه

درجه بندی سرطان، به شکل سلول ها در زیر میکروسکوپ مربوط می شود. درجه سرطان فاکتوری در پیش بینی احتمال عود سرطان پس از درمان و شانس زنده ماندن فرد مبتلا می باشد. تومورهای مثانه به دو درجه پایین ( low) و بالا ( High) تقسیم می شوند. درجه تومورهای غیر تهاجمی می تواند پایین و بالا باشد. در صورتی که تمام تومورهای تهاجمی (تومور مرحلۀ T1 و بیشتر) درجه بالا هستند.

ر اه های پیشگیری از سرطان مثانه

دوری از سیگار، اجتناب از قرار دریافت در معرض تنفس مواد شیمیایی و نوشیدن مایعات زیاد می تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را در افراد کاهش دهد. نوشیدن مایعات زیاد، فراوری ادرار را افزایش داده و در نتیجه مثانه فرد فعالیت بیشتری می نماید. این کار باعث می شود تا هر نوع ماده سرطان زایی که ممکن است در ادرار وجود داشته باشد رقیق شده و دفع شود و به این ترتیب مدت زمانی که این گونه مواد شیمیایی در مجاورت سلول های مثانه باقی می مانند، کم می شود.

درمان سرطان مثانه

درمان سرطان مثانه از چهار طریق امکان پذیر است:

• جراحی
• شیمی درمانی
• پرتو درمانی
• ایمونو تراپی (در این روش ( Immunotherapy)، سیستم دفاعی طبیعی بدن شما به سلول های سرطانی مثانه هجوم خواهند برد.)

انتخاب راه درمان تومور مثانه به مهاجم یا غیر مهاجم بودن و میزان پیشرفت آن بستگی دارد. برای تومورهای غیر مهاجمی که زود تشخیص داده می شوند پزشک سعی می نماید تومور را از طریق یک اشعه الکتریکی شدید که از طریق سیستوسکوپ وارد مثانه می شود تخریب کند. این روش درمانی فولگوریشن نامیده می شود. برای تومورهای کوچک این روش تنها روش ضروری است و احتیاج به سایر اقدامات نمی باشد. یک روش درمانی دیگر شامل ریختن داروهای شیمی درمانی در درون مثانه است. این روش درمانی هیچ عارضه خاصی برای شما ایجاد نمی نماید.

تومورهای بزرگتر که به درون عضلات دیواره مثانه راه یافته اند باید از طریق عمل جراحی برداشته شوند. برخی اوقات قسمتی از مثانه یا تمام آن برداشته می شود. این عمل جراحی سیستکتومی نام دارد. در این عمل حالب (مجرایی که ادرار را از کلیه به مثانه راهنمایی می نماید) به قسمتی از روده کوچک که ایلئوم نامیده می شود متصل می شود تا ادرار از کلیه به ایلئوم راهنمایی شود. سپس سوراخی بر روی شکم ایجاد می شود تا ادرار ازطریق این مجرا از روده خارج شود. یک کیسه پلاستیکی مخصوص نیز به این سوراخ متصل می شود. بیماران بعد از درمان باید تا 5 سال تحت نظر باشند تا از عود احتمالی این بیماری جلوگیری شود.

رژیم غذایی مناسب برای سرطان مثانه چیست؟

• متخصصان هشدار دادند افرادی که روزانه بیش از 53 گرم پنیر (53 گرم پنیر تقریبا به اندازه یک تکه کوچک شکلات است.) مصرف می نمایند احتمال بروز سرطان مثانه در آن ها بیش از 50 درصد افزایش می یابد. در عین حال خوردن کمتر از این مقدار پنیر در روز هیچ خطری برای سلامت مثانه ندارد.
• چربی های اشباع شده مثل گوشت و لبنیات احتمال بروز این سرطان را تشدید نموده اما در عوض چربی های سالم مثل روغن زیتون نقش حفاظت نماینده در برابر این بیماری دارند.
• مصرف چای سبز منجر به کاهش التهابات در جدار مثانه و سایر سلول های بدن می شود و نقش پیشگیری نماینده در سرطان مثانه را دارد. ترب و تربچه نیز نقش پیشگیری نماینده ای در وقوع سرطان مثانه دارند.
• مصرف ماست نیز در خانم ها 46% ودر آقایان 36% نقش پیشگیری نماینده دارد.
• سبزیجات به خصوص کلم بروکلی و فلفل سبز (فلفل سبز سرشار از ویتامین A و C است که از جمله ویتامین های ضداکسیدان هستند و روی رادیکال های آزاد که اثر تخریبی بر روی سلول های سالم دارند، اثرگذارند) بهره ببرید.
• مصرف آنتی اکسیدان ها مانند ویتامین آ، ای، سی، روی و سلنیوم نقش مهمی در پیشگیری از بروز سرطان مثانه دارد.

گردآوری: مجله اینترنتی وبلاگ ریاضیات